Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego
Z okazji 103. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego oraz obchodów, po raz pierwszy nowo ustanowionego, Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego, Archiwum Państwowe w Poznaniu udostępniło przed swoim gmachem głównym wystawę plenerową pt. „Powstanie Wielkopolskie – rozkaz! Dokumenty Powstania Wielkopolskiego”.
Pierwotna wersja wystawy, w scenografii 6 słupów ogłoszeniowych, została przygotowana przez Archiwum Państwowe w Poznaniu oraz Muzeum Historii Miasta Poznania Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu w 2018 r. z okazji wpisania Dokumentów Powstania Wielkopolskiego na Krajową Listę programu UNESCO Pamięć Świata oraz setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości a także wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Wystawa ta, ciesząca się wielkim zainteresowaniem, gościła wcześniej w gmachu Sejmu, Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu oraz w kilkudziesięciu miejscowościach na terenie Wielkopolski.
Na ekspozycji zostały zaprezentowane, między innymi wybrane rozkazy dzienne Dowództwa Głównego Polskich Sił Zbrojnych w byłym zaborze pruskim oraz wybrane fotografie z albumu Kazimierza Gregera.
Kuratorkami wystawy są Pani Zofia Wojciechowska – st. kustosz Archiwum oraz Pani dr Magdalena Mrugalska-Banaszak – kierownik Muzeum Historii miasta Poznania. Projekt aranżacji wystawy został przygotowany przez plastyka – grafika, Pana Wawrzyńca Kozickiego.
Zapraszając Państwa do zwiedzenia naszej wystawy, zachęcamy także do odwiedzenia Cyfrowego Archiwum Powstania Wielkopolskiego.
Archiwum Państwowe w Poznaniu przechowuje w swoim zasobie „Dokumenty Powstania Wielkopolskiego”, w tym m.in. rozkazy dzienne Dowództwa Głównego Sił Zbrojnych w byłym zaborze pruskim z okresu Powstania Wielkopolskiego 27 XII 1918 – 16 II 1919 r., które to powstanie wraz z trzema Powstaniami Śląskimi zdecydowało o połączeniu terenów Wielkopolski oraz części Pomorza i Śląska z resztą Polski. Rozkazy te są częścią zachowanego w niewielkim fragmencie zespołu archiwalnego Dowództwo Okręgu Generalnego w Poznaniu z lat 1919-1920 i informują o organizacji polskich sił zbrojnych na terenie byłego zaboru pruskiego w czasie, gdy mimo zakończenia I wojny światowej w listopadzie 1918 r. i klęski wojennej Niemiec oraz powstania niepodległego państwa polskiego na terenie byłych zaborów rosyjskiego i austriackiego, ziemie zaboru pruskiego nadal należały do Rzeszy i nadal na tym terenie istniała i prężnie działała administracja niemiecka. Archiwalia te są nielicznymi zachowanymi źródłami historycznymi z okresu odzyskiwania przez Polskę niepodległości w latach 1918-1919, gdyż bardzo wiele z nich spłonęło w styczniu 1945 r. wraz z gmachem Archiwum Rzeszy Kraju Warty w Poznaniu (Reichsarchiv Wartheland Posen).
Muzeum Historii Miasta Poznania, Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu posiada w swoich zbiorach Album z fotografiami autorstwa Kazimierza Gregera z 1919 r. Album zawiera 183 fotografie w formacie pocztówkowym (8,7×13,9 cm) umieszczone na 24 tekturowych kartach. Greger był jedynym fotografem utrwalającym przełomowe momenty historyczne, w związku z czym album ma unikatową wartość historyczną. Fotografie przedstawiają uroczystości na pl. Wilhelmowskim (ob. Wolności) 26 stycznia 1919 r., m.in. mszę polową, przysięgę wielkopolskiego wojska, wręczenie chorągwi, defiladę wojskową; 23 lutego 1919 r. – przegląd Straży Ludowej przez gen. Dowbora-Muśnickiego i 1 marca 1919 r. – przyjazd Misji Koalicyjnej do Poznania (m.in. powitanie na dworcu i uroczystości przed Ratuszem). Wiele z tych fotografii ilustruje konkretne wydarzenia historyczne, o których mówią wspomniane rozkazy wojskowe.
Na fotografiach uwiecznione zostały osoby najistotniejsze dla powstania wielkopolskiego (m.in. gen. Józef Dowbor-Muśnicki, płk Daniel Konarzewski, gen. Filip Dubiski, płk Juliusz Stachniewicz, płk Julian Lange, ks. Stanisław Adamski, ks. Tadeusz Dykier, Wojciech Korfanty) oraz wydarzenia dziejące się w Poznaniu w pierwszych tygodniach 1919 roku, w czasach, kiedy decydowały się losy polskiej państwowości. Album ze zdjęciami Kazimierza Gregera został darowany Muzeum Historii miasta Poznania (oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu) w 1987 roku przez Ignacego Mosia, twórcę i wieloletniego kustosza Muzeum Literackiego Henryka Sienkiewicza w Poznaniu.