Archiwum Państwowe w Poznaniu, w ramach projektu Archiwa Rodzinne Niepodległej, zrealizowało kolejną wystawę plenerową pod tytułem: „Rodzinne drogi do Niepodległej”. Tym razem zaprezentowane zostały materiały archiwalne przekazane do zasobu Archiwum przed akcją „Zostań rodzinnym archiwistą!”. W ten sposób chcieliśmy uhonorować ludzi, którzy poprzez swoją pracę i udział w walkach, przyczynili się do budowania Ojczyzny. Ludzi, których nazwisk nie zna się powszechnie, ale których życie nie było zwyczajne. Zwykli, ale jednocześnie niezwykli, cisi bohaterowie swoich czasów.
Na uznanie zasługuje fakt, że archiwa rodzinne tych osób trafiły do zasobów Archiwum Państwowego w Poznaniu. Darczyńcom i ich rodzinom należy się pochwała za zachowanie dla potomnych ważnych świadectw historii. I mimo, że część tych rodzinnych dokumentów i fotografii nie jest dokładnie opisana, to przeglądając je, widzimy wyjątkowych ludzi, w codziennym życiu, czasem szczęśliwym, a czasem trudnym.
Jako pierwsi na wystawie zaprezentowani zostali Gładyszowie. Marian Gładysz z wykształcenia był ekonomistą i rolnikiem. Pracował jako administrator dóbr ziemskich. Walczył w Powstaniu Wielkopolskim. W latach 30. XX wieku został posłem na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. Jego syn, Andrzej wybrał studia prawnicze i zawód sędziego. Z zamiłowania zajmował się sportem, przede wszystkim piłką nożną. Był jednym z członków założycieli reaktywowanego bractwa kurkowego.
Następnie pokazana została rodzina Choynackich. Była to rodzina polsko-niemiecka. Stanisław Choynacki z wykształcenia inżynier, najpierw pracował w Berlinie, a po osiedleniu się w Polsce, w Zakładach Hipolita Cegielskiego. Jego żona Maria z Sanderów Choynacka była urodzona w Berlinie, ale prawdopodobnie pochodziła z rodziny, której polskość nie była obca. Maria i Stanisław mieli dwie córki, Celinę i Kazimierę. Pierwsza zdobyła zawód lekarza, druga wstąpiła do klasztoru.
Na kolejnych planszach przedstawiona została Poznanianka, Bożena Matuszewska. Z wykształcenia księgowa, która przez lata pracowała w wyuczonym zawodzie. Była córką Józefa Matuszewskiego, ślusarza, i jego drugiej żony, Stanisławy z domu Więckowskiej. Bożena miała siostrę i dwóch braci oraz brata przyrodniego z pierwszego małżeństwa ojca.
Ekspozycję zamyka Tadeusz Goetzendorf-Grabowski. Jego rodzicami byli Bolesław i Maria z Garczyńskich Goetzendorf-Grabowscy. Tadeusz ukończył studia rolnicze na Uniwersytecie w Lipsku, po których odbył jednoroczną służbę wojskową. Następnie osiadł w Lechlinie i zajmował się gospodarką. W czasie I wojny światowej został powołany do wojska. Po wybuchu Powstania Wielkopolskiego współorganizował baon wągrowiecki. W 1920 roku został mianowany majorem. Do 1939 roku pracował w swoim majątku. Po wybuchu II wojny światowej został zmobilizowany. Trafił do niewoli i w 1944 roku zginął podczas bombardowania oflagu w Dössel.
Wystawa prezentuje kobiety i mężczyzn – niezwykłych i niezłomnych ludzi. Ukazuje ich codzienność, edukację i pracę, chwile zatrzymane w kadrze fotografii lub w papierowym dokumencie. Ale pokazuje też niezwykle trudne momenty, które jedynie sygnalizują nam to, co przeszli i czego doświadczyli w swoim życiu w czasie burzliwej historii Polski. Ekspozycja przedstawia bohaterów, których możemy nie tylko poznać z imienia i nazwiska, ale możemy zobaczyć też ich wizerunek. Jest to zasługa archiwistów rodzinnych, którzy gromadzili i zachowywali własne archiwa, i tym samym ocalili historię od zapomnienia.
Mamy nadzieję, że wystawa „Rodzinne drogi do Niepodległej” zwróci oglądającym uwagę na unikalną wartość rodzinnych pamiątek i aktywnie zaangażuje ich w świętowanie setnej i kolejnych rocznic od odzyskania przez Polskę niepodległości.
Wystawa: „Rodzinne drogi do Niepodległej”
Data: od 9 czerwca 2021 roku
Miejsce: przed budynkiem Archiwum Państwowego w Poznaniu ( ul. 23 Lutego 41/43)