Akta i Biblioteka Braci Czeskich wpisane na Światową Listę Programu UNESCO „Pamięć Świata”

2015-10-12

Sukcesem zakończyły się zabiegi Archiwum Państwowego w Poznaniu oraz Biblioteki Kórnickiej PAN i Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu o wpisanie akt i biblioteki braci czeskich na światową listę programu UNESCO „Pamięć Świata” – pełna treść wniosku. Ponadto na Listę została wpisana Księga Henrykowska z Archiwum Archidiecezjalnego we Wrocławiu. Obradujący w dniach 4-6 października 2015 r. w Abu Dhabi Międzynarodowy Komitet Programu UNESCO Pamięć Świata zdecydował o wpisaniu na Listę 47 z 88 zgłoszonych do wyróżnienia obiektów dokumentacyjnych pochodzących z 61 krajów. Wśród wpisanych obiektów znalazły się dwa zgłoszone przez Polskę obiekty zaliczone do wąskiego grona najważniejszych dokumentów w dziejach ludzkości. Ich znaczenie wykracza poza miejsce i czas ich wytworzenia i dowodzi znacznego wpływu na losy świata.

Archiwum i Biblioteka Braci Czeskich są unikatowym i wyjątkowym w skali światowej zbiorem dokumentów i akt, będących świadectwem pewnej kontestacji religijnej, która o sto lat wyprzedziła reformy luterańskie w Europie. Akta te zostały wytworzone i zgromadzone przez członków pacyfistycznego odłamu husytów, którzy wzorując się na apostołach, wybrali życie we wspólnotach stosujących zasady Ewangelii i równości społecznej. Pierwsza gmina braci czeskich została założona w 1457 r. we wsi Kunwald w Czechach wschodnich przez grupę ubogich mieszczan i studentów z Pragi, pierwszymi członkami gmin byli rzemieślnicy i chłopi. Archiwum braci czeskich jest także świadectwem wyjątkowej tolerancji i demokracji panującej w Polsce, dokąd bracia czescy emigrowali chcąc chronić swoją wolność wyznaniową i gdzie na początku XVI w. znaleźli nie tylko azyl, schronienie i materialną podstawę do godnego życia, ale także prawo do wyznawania swoich poglądów religijnych i politycznych. Emigracja do Polski dała braciom czeskim możliwość rozwijania ich działalności i utrzymania organizacyjnej ciągłości aż do XIX w. w sytuacji, gdy na terenie Czech ich wyznanie zupełnie zanikło. Efektem tej działalności i twórczej wymiany myśli jest m.in. ogromna ilość korespondencji biskupów tego wyznania z wszystkimi ośrodkami protestantyzmu w Europie. Archiwalia te, obejmujące lata 1507-1817 pokazują i potwierdzają fakt współistnienia w demokratycznej Polsce różnych narodowości i wyznań, co było wyjątkowe w ówczesnej Europie, którą targały wojny religijne. Akta i biblioteka braci czeskich to unikatowe i integralne, wyjątkowe na skalę światową i uzupełniające się źródła historyczne, zawierające informacje na temat aktywności politycznej i gospodarczej oraz intelektualnej i twórczej parafii protestanckich. Na szczególną uwagę zasługuje szkolnictwo braci czeskich i działalność Jana Amosa Komeńskiego, do dziś zwanego „nauczycielem narodów”, gdyż świat ciągle korzysta z jego pedagogicznych nauk, a także stworzone przez niego fundamentalne podręczniki.

Główna część zbioru znajduje się w Archiwum Państwowym w Poznaniu. Pozostałe jego części przechowywane są w Bibliotece Kórnickiej i Bibliotece Raczyńskich w Poznaniu. Akta przechowywane w Archiwum Państwowym w Poznaniu są dostępne w formie skanów na stronie Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej.

Lista światowa programu UNESCO “Pamięć Świata” to powstały w 1992 r. rejestr zabytków o charakterze dokumentacyjnym – rękopisów, druków czy dokumentów audiowizualnych. Na Listę wpisywane są zabytki o światowym znaczeniu historycznym lub cywilizacyjnym. Lista obejmuje ok. 300 obiektów, w tym czternaście reprezentujących polskie dziedzictwo dokumentacyjne. Obecnie Polska znajduje się trzecim miejscu po względem ilości wpisów. Na liście znajduje się m.in. autograf dzieła Mikołaja Kopernika “De revolutionibus” przechowywany w Bibliotece Jagiellońskiej, rękopisy Fryderyka Chopina znajdujący się w zbiorach Biblioteki Narodowej i Towarzystwa im. Fryderyka Chopina w Warszawie, czy podziemne archiwum getta warszawskiego (tzw. Archiwum Ringelbluma), przechowywane w Żydowskim Instytucie Historycznym – pełna lista.

Udostępnij: