2 października 2020 r. została otwarta wystawa plenerowa: „Niezwykli od pokoleń. Rodzina Czekalskich w służbie Ojczyźnie”, którą przygotowało Archiwum Państwowe w Poznaniu w ramach ogólnopolskiego projektu archiwów państwowych Archiwa Rodzinne Niepodległej. Ekspozycję przed budynkiem Archiwum Państwowego w Poznaniu, przy ulicy 23 Lutego 41/43 oglądać będzie można do 30 listopada 2020 r.
Wywiad z dyrektorem Archiwum Państwowego w Poznaniu na temat wystawy plenerowej na antenie TVP3 Poznań:
Wystawa ukazuje historię i działalność edukacyjną, zawodową i patriotyczną Rodziny Czekalskich na podstawie zachowanego Archiwum Rodzinnego, które zostało przekazane przez Pana prof. dr hab. n. med. Stanisława Czekalskiego do zasobu Archiwum Państwowego w Poznaniu. Ekspozycja obejmuje 12 plansz, ukazujących darczyńcę Profesora Stanisława Czekalskiego wraz z Jego dziadkami, Apolinarym Antonim Józefem Czekalskim i Nimfą Józefą z Zawadzkich Czekalską oraz rodzicami Józefem Stanisławem Czekalskim i Anną z Gadomskich Czekalską.
Stanisław Czekalski jest profesorem nauk medycznych, nefrologiem, był kierownikiem Kliniki Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
Józef Stanisław Czekalski, ojciec prof. Stanisława Czekalskiego, był również naukowcem i nauczycielem akademickim, profesorem geografii i kierownikiem Katedry Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, za co został odznaczony Medalem Niepodległości. W okresie okupacji hitlerowskiej był wykładowcą tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich.
Anna z Gadomskich Czekalska, matka prof. Stanisława Czekalskiego, była doktorem geologii, naukowcem i nauczycielką akademicką, kierownikiem Katedry Geologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. W czasie drugiej wojny światowej prowadziła wykłady i seminaria na tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich. Równocześnie kierowała punktem rozdziału prasy konspiracyjnej dla kolporterów oraz ochraniała posiedzenia Tajnej Organizacji Nauczycielskiej i Armii Krajowej.
Apolinary Antoni Józef Czekalski, dziadek prof. Stanisława Czekalskiego, z wykształcenia był prawnikiem. Pracował jako adwokat przysięgły. Z pasji był literatem i poetą. W 1887 r. ukazał się zbiór jego poezji pt.: „W kajdanach”. Zajmował się tłumaczeniami literatury obcojęzycznej. W latach 90. XIX w. przetłumaczył „Księgę puszczy” i „Drugą księgę puszczy” Rudyarda Kiplinga, wydane kolejno w 1900 i 1902 r., uznawane do dnia dzisiejszego za najlepsze z istniejących i w tym tłumaczeniu zalecane jako lektura szkolna. Apolinary Antoni Józef Czekalski za działalność niepodległościową, został zesłany wraz z rodziną w głąb Rosji.
Nimfa Józefa z Zawadzkich Czekalska, babcia prof. Stanisława Czekalskiego, była nauczycielką i działaczką niepodległościową. Za przewożenie nielegalnych czasopism i książek, została skazana na zesłanie pod jawny dozór policji. Zesłanie dzieliła razem z mężem Apolinarym Antonim Józefem Czekalskim i dziećmi. Po śmierci męża ponownie aresztowana i internowana za nauczanie języka polskiego.
Na wystawie można zobaczyć unikalne dokumenty ukazujące wykształcenie członków Rodziny oraz ich niezwykłą pracę zawodową. Pojawiają się również zachowane materiały potwierdzające ich twórczość i pasje. Ale przede wszystkim są zamieszczone dowody świadczące o ich działalności niepodległościowej. Dokumenty i listy mówiące o zsyłce w głąb Rosji Apolinarego Józefa i Nimfy Józefy Czekalskich wraz z dziećmi oraz o udziale w wojnie polsko-bolszewickiej Józefa Stanisława Czekalskiego. Mimo trudnych dziejów Rodziny, wszystkie wydarzenia uzupełniają zachowane fotografie z tamtych lat.
Wystawie plenerowej towarzyszy ekspozycja wirtualna, która oprócz plansz zawiera suplement w postaci nagrania wspomnień Profesora Stanisława Czekalskiego.
Niniejsza wystawa jest też formą podziękowania dla Darczyńcy i Jego Rodziny. Mamy nadzieję, że będzie również przykładem, a zarazem zachętą dla wszystkich zainteresowanych tworzeniem i prowadzeniem archiwów rodzinnych.
oprac. B. Karwalska
