Materiały archiwalne, dokumentujące dorobek pokoleń w ponad tysiącletnich dziejach narodu i państwa polskiego, są dowodem na wyjątkową rolę w społeczeństwie archiwów państwowych, które gromadzą te bezcenne świadectwa przeszłości.
Wyjątkową okazją do ich prezentacji jest XXIII Międzynarodowy Kongres Nauk Historycznych, który po raz drugi w swej ponad stuletniej historii odbywa się w Polsce, tym razem w Poznaniu. Archiwa Państwowe są partnerem tego ważnego przedsięwzięcia i aktywnie włączyły się m.in. w przygotowanie ciekawych wydarzeń towarzyszących zjazdowi. Jednym z nich jest przygotowana wystawa plenerowa pt. „Historia dokumentem pisana”. Ma ona za zadanie – poprzez prezentację najstarszych dokumentów zawierających przebogatą wiedzę o minionych epokach – wyeksponowanie szczególnej roli Archiwów Państwowych, jako kustosza pamięci. Ekspozycja jest adresowana nie tylko do uczestników tego wydarzenia, ale również do wszystkich innych odbiorców, zarówno krajowych jak i międzynarodowych. Znalazły się na niej z jednej strony najstarsze, z drugiej jedne z najcenniejszych archiwaliów przechowywanych w 33 placówkach tworzących sieć polskich Archiwów Państwowych. Ekspozycja jest rezultatem współpracy wszystkich wyżej wymienionych instytucji. Po prezentacji w Poznaniu będzie ona pokazywana również w innych miastach. W pierwszej kolejności zostanie przeniesiona do Łodzi i towarzyszyć będzie obradom planowanego na wrzesień br. VIII Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, odbywającego się pod wymownym hasłem „Archiwa –zwierciadła czasu, skarbnice pamięci”.
Archiwa Państwowe w Polsce działające nieprzerwanie, jako instytucje publiczne, od ponad 200 lat wypełniają wiele ważnych dla państwa i obywateli funkcji. Ich misją jest nie tylko zabezpieczanie dziedzictwa dokumentacyjnego, ale też udostępnianie zgromadzonych zasobów jak najszerszym kręgom odbiorców. Wskutek rozwoju technologicznego oraz powstania nowych sposobów komunikacji otwierają się obecnie nowe możliwości realizacji tych zadań. Odpowiedzią Archiwów Państwowych na współczesne wyzwania i potrzeby użytkowników jest m.in. ogólnopolski portal internetowy www.szukajwarchiwach.gov.pl, oferujący wszystkim zainteresowanym bezpłatny dostęp do około 14 mln opisów źródeł archiwalnych oraz ponad 53 mln kopii cyfrowych materiałów archiwalnych przechowywanych w Archiwach Państwowych oraz w 36 innych instytucjach pamięci z kraju i zagranicy. Każde z Archiwów Państwowych, niezależnie od wielkości powierzonego zasobu, ilości pracowników, czy historii liczonej w stuleciach, wypełnia ustawowe obowiązki, aby w szeroko pojętym tego słowa znaczeniu, zabezpieczyć bezcenne dziedzictwo kulturowe Polski i tej części Europy, jak też upowszechnić wiedzę na jego temat.
Ekspozycja pt. „Historia dokumentem pisana” została przygotowana w ramach wewnętrznego, ogólnopolskiego projektu „Prezentacja sieci Polskich Archiwów Państwowych na XXIII Międzynarodowym Kongresie Nauk Historycznych Poznań 2020/2022”, którego liderem było Archiwum Państwowe w Poznaniu. Projekt ten wpisuje się w misję, wizję i cele Archiwów Państwowych zawarte w ogłoszonej w 2021 roku „Strategii rozwoju Archiwów Państwowych na lata 2021–2030”.
Wystawa z pewnością przybliży bogate dzieje społeczeństwa i państwa polskiego, ilustrowane unikalnymi i często nieznanymi dokumentami archiwalnymi, wszystkim odbiorcom z kraju i zagranicy. Jestem również przekonany, że będzie ona zachętą i skutecznym zaproszeniem szerokiego grona użytkowników do bezpośredniego lub wirtualnego korzystania z bezcennych źródeł historycznych pieczołowicie gromadzonych i udostępnianych w sieci Archiwów Państwowych.
dr Paweł Pietrzyk
NACZELNY DYREKTOR ARCHIWÓW PAŃSTWOWYCH
